Kto wynalazł skalę Celsjusza?

„Kto wynalazł skalę Celsjusza?”, to z pozoru głupie pytanie. Trochę tak jakbyśmy pytali, gdzie leży Wielki Mur Chiński. Jednak okazuje się, że Celsjusz nie wynalazł skali temperatury nazwanej jego nazwiskiem.

Anders Celsjusz urodził się 27 listopada 1701 w Uppsali (Szwecja). W młodości studiował astronomię i był w tej dziedzinie naprawdę dobry, gdyż już w wieku 29 lat został profesorem. Ponieważ w Szwecji nie było żadnych obserwatoriów, Celsjusz zmuszony był podróżować po Europie. W 1734 zawitał do Paryża, skąd wraz z grupą naukowców wyruszył na wyprawę mającą sprawdzić twierdzenia Izaaka Newtona na temat kształtu Ziemi. Newton twierdził, że nasza planeta jest elipsą spłaszczoną na biegunach. Dwie grupy wyruszyły w dwa skrajne miejsca na kuli ziemskiej – do Ekwadoru w okolice równika i w pobliże Laponii by na drodze pomiarów sprawdzić czy słynny naukowiec miał rację. Wyprawa zakończyła się sukcesem i potwierdziła teorię Newtona.

Dzięki wyprawie Celsjusz stał się sławny. Kiedy wrócił do kraju, rząd szwedzki ufundował mu obserwatorium w jego rodzinnym mieście. Jednak, zamiast badać niebo, Celsjusz zainteresował się mierzeniem temperatury. Wtedy właśnie powstał pierwszy termometr sygnowany jego nazwiskiem. Nie był to termometr, jaki znamy dzisiaj. Termometr Celsjusza miał odwrotną skalę. Przy temperaturze zero woda wrzała a jako sto stopni, Celsjusz wybrał temperaturę zamarzania wody. A dlaczego skala wyglądała akurat tak, skoro zdrowy rozsądek podpowiada, że kiedy robi się cieplej, temperatura rośnie? Otóż Celsjusz zrobił to z wygody. W ten sposób nie musiał używać liczb ujemnych, które komplikowałyby mu wyliczenia. Mieszkając w Szwecji, gdzie średnia temperatury jest niższa od większości Europy, chciał uniknąć używania niewygodnego znaku „-”, który zwiększał prawdopodobieństwo pomyłki w obliczeniach.

Kto wynalazł sygnalizację świetlną?

W 1744 roku Anders Celsjusz zmarł. Rok później szwedzki przyrodnik Karol Linneusz (1707–1778) na potrzeby badań nad roślinami, wymyślił własny termometr . Termometr został wykonany przez twórcę instrumentów naukowych Daniela Ekströma, który pracował w obserwatorium Celsjusza. Skala w nim została odwrócona. W swojej pracy naukowej na temat roślin, Linneusz używa właśnie tej skali. Tak naprawdę nie wiadomo czy na pomysł odwrócenia skali Celsjusza wpadł Linneusz, Ekstörm….czy może ktoś jeszcze inny. Rok przed śmiercią Celsjusza, francuski naukowiec Jean-Pierre Christin zaproponował odwrócenie skali. Tak naprawdę wielu naukowców z tamtego okresu zwracało uwagę na konieczność odwrócenia układu, w efekcie czego temperatura wrzenia i zamarzania zostały zamienione miejscami

No dobrze, ale dlaczego skala Celsjusza nazwana jest skalą Celsjusza, a nie skalą Linneusza, Ekstörma, Christina albo jeszcze kogoś innego? Powód jest prosty — skala Celsjusza oryginalnie nazywała się skalą stustopniową (ang. centigrade). Nazwa była używana przez długi czas, jednak nastręczała pewnych problemów, gdyż w niektórych językach oznaczała miarę mierzenia kąta. Aby pozbyć się tego problemu Międzynarodowe Biuro Miar i Wag, w 1948 roku zmieniło nazwę na skalę Celsjusza. Ujednolicono w ten sposób nazwy najpopularniejszych skal, które były nazywane po swoich odkrywcach (skala Kelvina, skala Fahrenheita).

Czy Celsjusz zasłużył na nazwanie skali jego nazwiskiem?

Odpowiedź jest prosta — tak. Termometry używane były już od XVI wieku, jednak nie było jednego standardu odczytu temperatury. Jako punktu wyjściowego używano temperatury ludzkiego ciała, zwierząt, najwyższej/najniższej temperatury w danym kraju itp. Każdy po swojemu. Termometry także nie miały standaryzacji. Używano innych płynów i innych naczyń do pomiaru. Z naukowego punktu widzenia takie odczyty były bezużyteczne, gdyż nie można było ich odtworzyć gdzie indziej. Celsjusz wprowadził standard odczytu temperatury i opracował wzory pozwalające odpowiednio skonfigurować termometr w zależności od ciśnienia.