Choć trudno w to uwierzyć, w każdej sekundzie w naszym organizmie umiera około miliona komórek. Chociaż liczba ta wydaje się nieprawdopodobnie duża, nie ma powodów do niepokoju. Śmierć komórek to naturalny element cyklu życia organizmu. Dzięki temu ciało pozbywa się starych lub uszkodzonych komórek, które są zastępowane nowymi, powstającymi w wyniku procesu zwanego mitozą.
Przyczyny powstawania raka
Każda komórka naszego ciała zawiera około 3 miliardy instrukcji genetycznych, które muszą zostać skrupulatnie skopiowane do nowych komórek. Przy tak ogromnej ilości informacji błędy podczas kopiowania są nieuniknione. Szacuje się, że podczas każdego podziału komórki dochodzi nawet do 120 000 takich pomyłek. Mimo że liczba ta wydaje się bardzo duża, większość tych błędów jest neutralna lub nawet może przynieść pozytywne skutki dla organizmu. Dodatkowo nasze ciało nie pozostawia tych uszkodzeń bez reakcji – aktywnie je naprawia. Uważa się, że aż 99% błędów powstałych podczas kopiowania DNA jest skutecznie eliminowanych.
Niestety, czasami błędy w kopiowaniu prowadzą do niebezpiecznych zmian, które mogą powodować „przeprogramowanie” komórki. Taka komórka zaczyna dzielić się bez żadnej kontroli, ignoruje sygnały mające zatrzymać jej wzrost i rozprzestrzenia się na inne tkanki i narządy. Do dzisiaj zidentyfikowano już ponad 200 różnych chorób wywołanych przez nieprawidłowe mutacje genetyczne, które określane są wspólnym mianem raka.
Nowotwór jest więc swoistą komórkową loterią, w której każdy z nas może przegrać. Niestety, niektóre osoby są bardziej narażone na rozwój tej choroby. Jednym z powodów zwiększonego ryzyka zachorowania jest dziedziczenie wadliwych genów nowotworowych od rodziców. Mutacje te, które nazywamy mutacjami linii zarodkowej, pojawiają się już na etapie zapłodnienia, w komórce jajowej lub plemniku. Wadliwe geny zostają następnie skopiowane do wszystkich komórek powstającego organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej u danej osoby i może być przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Wpływu na odziedziczone po rodzicach geny nie mamy, jednak istnieją także inne, zewnętrzne czynniki, które mogą znacząco zwiększyć ryzyko rozwoju raka. Należą do nich przede wszystkim czynniki środowiskowe, takie jak długotrwałe wystawienie skóry na promieniowanie UV, palenie papierosów, spożywanie żywności zawierającej substancje rakotwórcze, nadużywanie alkoholu, a także przewlekły stres czy zanieczyszczenie środowiska. Świadomość tych zagrożeń oraz unikanie niebezpiecznych czynników może zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Podsumowując, choć śmierć komórek i ich regularna wymiana to całkowicie naturalny proces, niektóre błędy genetyczne mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, jak rozwój nowotworów. Pomimo że nie mamy wpływu na geny odziedziczone po przodkach, możemy ograniczyć ryzyko choroby nowotworowej poprzez odpowiedni styl życia i unikanie szkodliwych czynników środowiskowych.
Źródła:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/symptoms-causes/syc-20370588
https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/cancer/cancer/cancer-causes.html
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/causes-of-cancer
https://www.gov.uk/government/publications/health-matters-tobacco-standard-packs/health-matters-tobacco-standard-packs
https://www.who.int/europe/news/item/03-02-2021-world-cancer-day-know-the-facts-tobacco-and-alcohol-both-cause-cancer
