Skąd wzięły się określenia „lewica” i „prawica”?
Lewica i prawica to terminy powszechnie używane w polityce. Lewicą określamy osoby i partie liberalne, progresywne i socjalistyczne, natomiast prawicą osoby i partie o poglądach tradycjonalistycznych i konserwatywnych. Oczywiście scena polityczna jest nieco bardziej skomplikowana, jednak te dwa określenia stały się wygodnymi workami, do których możemy wrzucić dowolną osobę, partię polityczną lub organizację. Jednak niewiele osób wie o pochodzeniu tych określeń.
Podział na lewą i prawą stronę polityki narodził się podczas rewolucji francuskiej. Jedną z głównych kwestii, nad którymi debatowało francuskie Zgromadzenie Narodowe, była władza królewska. Ile władzy powinien mieć król? Czy powinien mieć prawo weta? W toku debaty ci, którzy uważali, że król powinien mieć absolutne weto, siadali po prawej stronie przewodniczącego zgromadzenia, a ci, którzy uważali, że nie powinien, po stronie lewej. Innymi słowy, tradycjonaliści byli po prawej, a zwolennicy zmian po lewej. Właśnie wtedy francuskie media ukuły terminy lewica i prawica. W późniejszym czasie nazwy te zaczęto utożsamiać z konkretnymi poglądami. Lewica utożsamiana była z wolnością, równością, postępem i internacjonalizmem, podczas gdy prawica z: władzą, hierarchią, porządkiem, tradycją, i nacjonalizmem. Po jakimś czasie pojęcia lewicy i prawicy zaczęły być używane w innych krajach. W USA z lewicą utożsamia się partię demokratyczną, a z prawicą partię republikańską.
Z czasem pojawiły się także wariacje tych określeń. Partie polityczne o umiarkowanych poglądach lewicowych zaczęły się identyfikować jako „centrolewica” a „centroprawica” to partie o umiarkowanych poglądach prawicowych. Ostatnio na popularności zyskują także określenia „skrajna lewica” (far-left) i „skrajna prawica” (far-right). Te określenia powinny oznaczać osoby o najbardziej ekstremistycznych poglądach, jednak dużo częściej stosowane są celem zdyskredytowania danego polityka czy organizacji, poprzez utożsamienie jej z radykalnymi poglądami. W mowie potocznej w ostatnich latach spopularyzowały się także określenia “lewak” i “prawak” oznaczające pogardliwe określenie osoby zaangażowanej w daną ideologię polityczną.
Określenia te nadal ewoluują, a osoby identyfikujące się z daną stroną sceny politycznej wyznają inne poglądy niż kilkanaście lat temu. Przykładowo ceniące wolność osoby o poglądach lewicowych popierają cenzurę internetu, usprawiedliwiając to tzw. mową nienawiści. Z kolei uważana za prawicową partia PIS od wielu lat konsekwentnie wprowadza w Polsce różne programy socjalne, chociaż prawica na ogół jest utożsamiana z wolnym rynkiem (każdy rodzi się z takimi samymi szansami i jest odpowiedzialny za siebie). Więc chociaż określenia lewica i prawica są wygodne, należy pamiętać, że wartości reprezentowane przez obie opcje wciąż się zmieniają.
Źródła:
https://yougov.co.uk/topics/politics/articles-reports/2019/08/14/left-wing-vs-right-wing-its-complicated
https://www.history.com/news/how-did-the-political-labels-left-wing-and-right-wing-originate
https://www.reuters.com/article/us-lloyd-speech-commentary-idUSKBN1F825Z
https://thehill.com/opinion/civil-rights/495788-the-dangerous-liberal-ideas-for-censorship-in-the-united-states