Dlaczego Szwajcaria jest krajem neutralnym?

W średniowieczu Szwajcaria jako państwo jeszcze nie istniała. Na jej obecnym obszarze mieściły się okręgi administracyjne zwane kantonami. W 1353 kilka z nich połączyło się, tworząc tzw. Starą Konfederację Szwajcarską. Konfederacja nie prowadziła otwartych konfliktów z innymi państwami, za to jej żołnierze zostawali płatnymi najemnikami. Szwajcarzy byli w tym tak dobrzy, że najemnictwo stało się jedną z gałęzi gospodarki tego regionu.

Zwycięska passa szwajcarskich najemników skończyła się w 1515 roku po sromotnie przegranej bitwie pod Marignano, gdzie zginęła niemal połowa armii szwajcarskiej a jej resztki dokonały prawdopodobnie pierwszego od czasów antycznych taktycznego odwrotu. Mit niepokonanych szwajcarskich najemników upadł. W polityce Konfederacji nastąpił wtedy gwałtowny zwrot. Chociaż żołnierze kantonów wciąż oferowali swoje usługi najemnicze, Konfederacja postanowiła nie angażować się w międzynarodowe konflikty.

Oczywiście samo przyjęcie neutralności nie powoduje automatycznie, że inne kraje zaczną ją respektować, wiec potrzebne były formalne ustalenia. Podpisane zostały różne traktaty, z czego najbardziej znany był Pokój westfalski (1648), w którym inne kraje zobowiązywały się nie korzystać z terenów należących do Konfederacji.

Szwajcaria cieszyła się swoją neutralnością aż do 1798 roku. Właśnie wtedy najechała ją Francja i uczyniła tzw. Republiką Helwecką. Było to próba zrobienia ze Szwajcarii państwa podległego Francji. Gdy szwajcarzy rozpoczeli z Francją wojnę partyzancką, Napoleon zdecydował o podziale Republiki na 19 podporządkowanych Francji kantonów. Po zakończeniu Wojen napoleońskich nastąpił tzw. Kongres Wiedeński, na którym 16 państw europejskich wypracowało nowe zasady ładu kontynentalnego. Jedną z nich był ogłoszony 20 listopada 1815 r. akt wieczystej neutralności Szwajcarii (zabroniono jej też wystawiania najemników, dopuszczając jedynie służbę w Gwardii Papieskiej).

Gdy wybuchła I wojna światowa, Szwjcaria uniknęła wciągnięcia w konflikt, nie ze względu na obowiązujące traktaty, a brak strategicznej przydatności. Dla Szwajcarii pozycja ta była niezwykle intratna, gdyż kraj był jednym z największych producentów substancji chemicznych, używanych do produkcji materiałów wybuchowych. Powstała po wojnie międzynarodowa organizacja zwana Ligą Narodów (prekursor dzisiejszego ONZ) 13 lutego 1920 roku uznała neutralność Szwajcarii. Kraje ten został także wybrany na siedzibę Ligii. To jeszcze bardziej utrwaliło pozycję Szwajcarii jako kraju neutralnego. W krótkim czasie, dzięki wprowadzeniu rozbudowanego systemu bankowego, Szwajcaria stała się jednym z największych ośrodków finansowych Europy. W trakcie II wojny światowej Szwajcaria stała się międzynarodowym skarbcem. Swoje bogactwa powierzali jej wszyscy — od milionerów, aż po zbrodniarzy wojennych. Po wojnie w Europie nastała zimna wojna, jednak Szwajcaria dzięki zgromadzonemu bogactwu i stabilności systemu finansowego wciąż była bezpieczną oazą. I tak w zasadzie pozostało do dziś.

Źródła:

https://www.history.com/news/why-is-switzerland-a-neutral-country

http://www.bbc.com/travel/story/20170717-the-country-that-cant-choose-a-side

https://theculturetrip.com/europe/switzerland/articles/why-was-switzerland-neutral-during-the-world-wars/

https://www.warhistoryonline.com/instant-articles/switzerland-neutral-wwii.html

https://www.expatica.com/ch/moving/society-history/neutral-switzerland-107842/