Krytyczna Teoria Rasy: Co To Jest i Dlaczego Wzbudza Kontrowersje?

Jest jednym z najgorętszych tematów politycznych w USA. Wywołała liczne protesty rodziców. Komentatorzy twierdzą, że miała kluczowy wpływ na wynik ostatnich wyborów. Jej przeciwników oskarżono o terroryzm. Czym jest krytyczna teoria rasy?

Wprowadzenie do Krytycznej Teorii Rasy

Krytyczną teorię rasy można zdefiniować jako zbiór stanowisk krytycznych wobec istniejącego porządku prawnego z rasowego punktu widzenia. Według jej zwolenników cały system prawny jest oparty na nierównościach rasowych, które są wykorzystywane przez dominujące grupy do uciskania innych. Rasizm jest głęboko zakorzeniony w prawie, edukacji, służbie zdrowia i innych instytucjach, a jedyną metodą na zmianę istniejącego porządku rzeczy jest stopniowe uświadamianie dominującej grupy społecznej na temat panującego porządku. Ma to zwiększyć zrozumienie i empatię grup dominujących w stosunku do osób represjonowanych.

Historia i Geneza

Chociaż niektóre elementy krytycznej teorii rasy stopniowo pojawiały się w sferze publicznej przez wiele lat, ich prawdziwa eksplozja nastąpiła po śmierci George’a Floyda. Firmy zaczęły organizować specjalne szkolenia dla pracowników, muzea zmieniać nazwy „problematycznych” dzieł sztuki, a niektóre firmy zmieniać swoje loga i marki, aby nikogo nie urażały. Nawet wydawałoby się neutralne dziedziny nauki, takie jak matematyka są naznaczone rasizmem, gdyż „skupianie się na jednej właściwej odpowiedzi to objaw białej supremacji”. Podobnie jak poproszenie ucznia, aby pokazał swoją pracę. Generalnie każdy przedmiot jest w jakiś sposób skażony „białą supremacją”, więc jedyną metodą jest stopniowe usuwanie problematycznych elementów, aż do uzyskania pełnej sprawiedliwości społecznej.

Na fali protestów po śmierci George’a Floyda marka Uncle Ben’s zmieniła nazwę i logo

Nowe metody nauczania wywołały zaniepokojenie rodziców. Rodzice zaczęli więc wyrażać swoje niezadowolenie poprzez skargi wygłaszane publicznie na zebraniach szkolnych. Fala zaniepokojenia przetoczyła się przez cały kraj. Niestety instytucje pedagogiczne nie podjęły debaty. Zamiast tego Związek Nauczycieli, wysłał list do Białego Domu, w którym rodziców wyrażających swoje niezadowolenie oskarżono o terroryzm i przemoc. Jako przykład użyto zebrania, na którym jeden z rodziców został aresztowany. Okazało się jednak, że aresztowanie agresywnego mężczyzny nie miało nic wspólnego z krytyczną teorią rasy. Był to ojciec dziewczynki, molestowanej w koedukacyjnej toalecie szkolnej. Mężczyzna zarzucił szkole próbę ukrycia incydentu i bronienie sprawcy.

No dobrze, ale skoro krytyczna teoria rasy ma na celu jedynie walkę z rasizmem i uprzedzeniami, dlaczego wywołuje aż takie kontrowersje? Przecież z natury jest to pozytywna idea, mająca na celu jedynie zwalczenie rasizmu i wyrównanie społecznych szans. Niestety jej przeciwnicy mają zupełnie inne zdanie, a swoją opinię argumentują na różne sposoby. Najczęściej wysuwane w kierunku krytycznej teorii rasy oskarżenia to:

Współczesne Kontrowersje

Jak już wspomnieliśmy, zwolennicy krytycznej teorii rasy postrzegają świat jako miejsce, w którym dominujące grupy uciskają mniejszości. W tym przypadku na szczycie tej drabiny mają znajdować reprezentanci rasy kaukaskiej będący beneficjentami różnego rodzaju przywilejów. To właśnie ta grupa musi zostać uświadomiona na temat powodowanego przez siebie zła. Jak to wygląda w praktyce? Szkoły zachęcały dzieci do czytania książeczki zatytułowanej „Not my idea”, z której mogły się dowiedzieć, że rasizm to problem białego człowieka. Uczniowie byli też zachęcani do tworzenia specjalnych diagramów, pokazujących ich „przywileje”. W przypadku dorosłych sprawa została posunięta nawet dalej. Koncern Coca-Cola zorganizował warsztaty zatytułowane „konfrontacja z rasizmem”, podczas których pracownicy zachęcani byli do bycia „mniej białym”. Korporacja AT&T wprowadziła z kolei trening o nazwie “American racism is a uniquely white trait”, w trakcie którego ludzie białej rasy wymieniani byli jako „problem”.

Przeciwnicy więc zadają pytanie: jak na rozwój dziecka będzie wpływać nauczanie go, że jest gorszy od rówieśników, bo odziedziczył „wrodzony” rasizm? Jak wpłynie to na stosunki pomiędzy współpracownikami, jeśli jeden z nich będzie wytykany palcem jako ten zły?

🚨🚨🚨 BREAKING: Coca-Cola is forcing employees to complete online training telling them to "try to be less white."

These images are from an internal whistleblower: pic.twitter.com/gRi4N20esZ

— Karlyn Borysenko, gnostic sex cult leader (@DrKarlynB) February 19, 2021

Budowanie podziałów rasowych

W 1963 roku Martin Luther King wygłosił jedno z najsłynniejszych przemówień w historii. Mowa w której padły słowa „Miałem sen…”, wyrażała nadzieję, że pewnego dnia wszyscy ludzie staną się sobie równi i przestaną się postrzegać się przez pryzmat rasy. Zapoczątkowany przez Kinga ruch społeczny spowodował prawdziwą lawinę aktów prawnych, które stopniowo zlikwidowały segregację. Współczesne amerykańskie prawo nie dostrzega koloru skóry. Krytyczna teoria rasy idzie jednak w dokładnie przeciwnym kierunku. Zamiast ślepoty rasowej jej zwolennicy promują wartości, które prowadzą do segregacji i podziałów. Tworzone są specjalne „bezpieczne strefy” dla czarnoskórych, imprezy i wydarzenia kulturalne. Niektóre uniwersytety wprowadziły nawet osobne dormitoria i rozdania dyplomów dla czarnoskórych.

Przeciwnicy krytycznej teorii argumentują, że jej wartości dzielą i promują wrogość rasową, a nie jedność i równość. Twierdzą także, że tworzenie osobnych stref dla czarnoskórych to nic innego jak powrót segregacji rasowych.

Mentalność ofiary

Krytyczna teoria rasy o większość problemów życiowych, jakie napotyka na swojej drodze osoba czarnoskóra, oskarża systemowy rasizm. Dyskryminacja ma być wbudowana w struktury i instytucje, takie jak prawo, edukacja, służba zdrowia, polityka publiczna, rynek pracy i system karny. Wszystko to ma się przyczyniać do nierówności i braku sprawiedliwości.

Przeciwnicy krytycznej teorii rasy argumentują, że promuje ona mentalność ofiary. Ma ona zachęcać ludzi do postrzegania siebie jako ofiary systemowego rasizmu, zamiast umożliwiać im przejęcie kontroli nad własnym życiem i możliwościami.

Odrzucenie jakiejkolwiek krytyki

Zwolennicy i propagatorzy krytycznej teorii rasy twierdzą, że już sama krytyka ich pogladów jest objawem ukrytego rasizmu. Jedyną metodą na pozbycie się go jest bezrefleksyjne uznanie siebie (osoby białej) za cześć problemu.

Przeciwnicy podkreślają, że takie podejście nie sprzyja dialogowi i stanowi dowód na to, że zwolennicy krytycznej toerii rasy nie mają żadnych wartościowych argumentów na poparcie swoich tez.

Napędzanie rasowej histerii

Zwolennicy krytycznej teorii rasy dostrzegają rasizm i nierówności niemal wszędzie. Lista przedmiotów, czynności czy obiektów skażonych rasizmem jest długa. Rasistowskie jest powietrze, sen, czy nawet punktualność. 8 listopada 2022 roku Sekretarz Transportu Stanów Zjednoczonych, Pete Buttigieg stwierdził nawet, że amerykańskie autostrady są rasistowskie.

Przeciwnicy krytycznej teorii rasy twierdzą, że doszukiwanie się rasizmu w każdym aspekcie życia, powoduje jedynie zwiększenie niepokojów i napięć społecznych. Zwracają także uwagę, że skupianie się na „rasistowskich autostradach” odwraca uwagę społeczną od bardziej realnych problemów.

Wpływ na Edukację i Politykę

Rodzice niezadowoleni z krytycznej teorii rasy przywołują statystyki, według których odsetek obywateli, którzy nie są w stanie nawet pisać i czytać, z roku na rok rośnie. Rodzice podnoszą więc argument, że skoro szkoły nie potrafią nauczyć młodzieży pisania i czytania, po co rozwadniać curriculum dodatkowymi zajęciami, które nie pomogą im prawdopodobnie w niczym.

Czy mają rację? No cóż, statystyki pokazują nieznaczny, jednak systematyczny wzrost osób niepiśmiennych w USA. W 2012 roku było ich 18%, w 2017 roku 19%, a w 2023 roku jest to już 21%

Rodzice nie są też zadowoleni z zaniżania poprzeczki. Wspomniana wyżej etnomatematyka twierdzi, że nauczyciel nie może od ucznia wymagać jednej poprawnej odpowiedzi. Oznacza, to, że zamiast poprawić ucznia i wytłumaczyć mu, na czym polegał jego błąd, nauczyciel może jedynie pochwalić wysiłek, niezależenie od tego jak błędna jest odpowiedź. Uczeń może i poczuje się przez chwilę dobrze, ale w praktyce nie nauczy się nic.

Porównania do marksizmu

Przeciwnicy krytycznej teorii rasy twierdzą, że opiera się ona na takich samych zasadach jak marksizm. Obie ideologie usiłują wyrównać szanse społeczne poprzez windowanie w górę odpowiednich ludzi. W przypadku marksizmu kluczem było pochodzenie (np. rodzina chłopska), natomiast krytyczna teoria rasy premiuje kolor skóry. Przeciwnicy przypominają, do czego doprowadził marksizm i twierdzą, że wdrażanie krytycznej teorii rasy może skończyć się podobnie.