Kiedy Adolf Hitler doszedł do władzy, propaganda zaczęła określać Niemcy jako „Trzecią Rzeszę, która przetrwa tysiąc lat”. Okres Trzeciej Rzeszy zakończył się w 1945, zaraz po podpisaniu kapitulacji przez nazistowskie Niemcy. Skąd jednak pochodzi nazwa i w jakich okresach historycznych istniały Pierwsza i Druga Rzesza?
Koncepcja Trzeciej Rzeszy nie była dziełem Hitlera, gdyż powstała 10 lat przed jego dojściem do władzy. W 1923 r. niemiecki pisarz Arthur Moeller van den Bruck opublikował pracę Das Dritte Reich („Trzecie Cesarstwo” lub „Trzecia Rzesza”). Van den Bruck twierdził w niej, że zarówno marksizm, jak i zachodnia demokracja są przeszkodami na drodze Niemiec do europejskiej supremacji. Właściwą drogą miała być Trzecia Rzesza będąca harmonijnym połączeniem obu ruchów politycznych, pod przewodnictwem charyzmatycznego wodza (Führer). Nazwa odnosiła się do dwóch epok historycznych, w których Niemcy odnosiły największe sukcesy.
Pierwsza Rzesza
Pierwszą Rzeszą nazywano Święte Cesarstwo Rzymskie, które składało się z Królestwa Niemieckiego, Włoskiego i Burgundii. Z woli papieża niemiecki król miał być jednocześnie odpowiednikiem cesarza rzymskiego dla całego świata zachodniego. W późniejszym czasie nazwę rozbudowano do „Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego”. Nazwa miała podkreślać ideową ciągłość ze starożytnym Cesarstwem Rzymskim. Pierwsza Rzesza trwała od 962 aż do 1806 roku.
Druga Rzesza
Okres ten nazywany jest Cesarstwem Niemieckim lub Rzeszą Niemiecką. W wyniku zjednoczenia Niemiec z Prusami powstało państwo federacyjne, które stało się jedna z największych potęg ówczesnego świata. Okres ten datowany jest na lata 1871–1918. Nazwa Rzesza Niemiecka podkreślała ciągłość historyczną ze Świętym Cesarstwem Rzymskim.
O ironio Arthur Moeller van den Bruck przed swoją samobójczą śmiercią w 1925 krytykował Hitlera. Uważał go za postać komiczną a nie heroiczną. Za wzór prawdziwego przywódcy uważał Mussoliniego. Jedyną zaletą Hitlera według niego było bezgraniczne oddanie Niemcom. Jak wiemy, historia nie potoczyła się zgodnie z oczekiwaniami pisarza. Hitler został kanclerzem w 1933 roku, a określenie Trzecia Rzesza weszło do powszechnego użytku w całych Niemczech.
Źródła:
https://www.britannica.com/story/why-was-nazi-germany-called-the-third-reich
https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/third-reich
https://eu.azcentral.com/story/opinion/op-ed/claythompson/2017/01/16/third-reich-history-nazi-germany/96555744/
