Co dzieje się ze skasowanymi plikami i czy można je odzyskać?

Chcąc wykasować jakieś dane, wszystko, co musimy zrobić to złapać niewygodny plik myszką i przenieść go do kosza, który następnie należy opróżnić. Pliku nie ma. Jednak okazuje się, że plik taki można z łatwością odzyskać. Dlaczego?

Człowiek niezaznajomiony z działaniem komputera wyobraża sobie, że w momencie, kiedy wyrzucamy niepotrzebny plik z kosza, komputer wymazuje go na zawsze ze swojej pamięci, tak jak sprzątaczka wyciera plamę z lustra przy pomocy ściereczki. Nie jest to prawda. W momencie usuwania pliku następuje usunięcie prowadzącego do niego odniesienia. Najprościej wyobrazić sobie dysk komputera jako wielką księgę. Skasowanie pliku można porównać do wkreślenia numeru strony ze spisu rozdziałów. Mimo takiego wymazania rozdział ten nadal istnieje.
Mówiąc nieco bardziej technicznie, po usunięciu pliku wystarczy wymazać wskaźnik prowadzący do adresu na dysku twardym. Wskaźniki są szczególnym typem danych, które wskazują lokalizację, w której przechowywany jest rzeczywisty plik. Duże pliki są zwykle przechowywane w wielu lokalizacjach. Po otwarciu pliku dysk twardy odczytuje dane z miejsc wskazywanych przez wskaźnik. Usuwając plik, tak naprawdę usuwamy wskaźnik pokazujący, gdzie plik się znajduje.

Tak jak przeglądając książkę bez spisu treści, wciąż jesteśmy w stanie znaleźć i rozróżnić rozdziały, tak program do odzyskiwania danych, przeczesując nasz dysk, jest w stanie stwierdzić, że w danym miejscu znajdują się skasowane dane.

Usunięcie wskaźnika ma jeszcze jedną konsekwencję. Przestrzeń zajmowana do tej pory przez plik zostaje oznaczona jako wolna. Oznacza to, że na nasze skasowane zdjęcie może zostać nadpisane przez jakiś inny plik. Dlatego ważne jest, aby przed próbą odzyskania skasowanego pliku nie dokonywać na dysku żadnych operacji.

No właśnie co się stanie, jeśli nasze dane zostaną niechcący nadpisane? Czy wciąż jest możliwe ich odzyskanie? Odpowiedź w każdym przypadku może być inna. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, dane nie są skupione w jednym miejscu a porozrzucane po różnych obszarach dysku twardego. Wgrywając nowe zdjęcia jest niewielka szansa, że nie trafiliśmy na żaden blok zajmowany przez nasze zdjęcie i odzyskamy je w pełni. Jednak o wiele bardziej prawdopodobne, że trafimy na taki blok. Wtedy nasz plik będzie nadal możliwy do odzyskania, jednak będzie on zniekształcony. Zdjęcie może mieć brakujące lub zdeformowane fragmenty, film zakłócenia, lub brak części nagrania, a plik tekstowy może się zmienić w bezsensowny bełkot. Czasami plik będzie tak zniekształcony, że mimo odzyskania nie będzie już możliwe używanie go.
Należy więc pamiętać, że proces odzyskiwania należy rozpocząć jak najszybciej, a do czasu dokonania tej operacji nie korzystać z dysku twardego.

A skoro jest możliwe odzyskanie częściowo nadpisanych danych, to czy istnieje sposób na trwałe zlikwidowanie naszych poufnych danych? Tak, możemy tutaj wykorzystać opisywany wyżej mechanizm, czyli nadpisywanie. Po skasowaniu plików przestrzeń dyskowa zawierająca ten plik zostaje oznaczona jako pusta. Wykorzystując specjalny program, możemy wypełnić tę przestrzeń losowymi danymi. Niektóre programy dla pewności powtarzają ten proces kilkakrotnie. W ten sposób nasz dane zostają wykasowane bezpowrotnie i nie istnieje możliwość ich odzyskania.